Την Παρασκευή 5 Μαΐου 2023, ξεκινώντας στη μία η ώρα το μεσημέρι από Νίκαια,  πραγματοποιήσαμε μια  απογευματινή επίσκεψη   στην Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023, όπου αρχικά ξεναγηθήκαμε στον Αρχαιολογικό χώρο και το ανανεωμένο Μουσείο της Ελευσίνας.

Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον των φίλων μας για την Ελευσίνα, αλλά οι προβλέψεις  για τον καιρό απέτρεψαν κάποιους, με αποτέλεσμα να δώσουμε το « παρών» σε αυτό το «ιερό προσκύνημα» 43 μέλη του Ομίλου μας. Καθ΄ οδόν ενημερωθήκαμε για τα ταφικά μνημεία, ιερά και άλλα κτίσματα που κοσμούσαν την Ιερά Οδό, που ξεκινά από τον Κεραμεικό, για να καταλήξει μπροστά ακριβώς από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας.

Αφήσαμε πίσω μας το καλύτερα σωζόμενο τμήμα της στην πλατεία Εσταυρωμένου του Αιγάλεω, στο σταθμό του μετρό, στο ύψος του Δρομοκαΐτειου Νοσοκομείου στα δεξιά μας είδαμε το βάθρο ενός ταφικού μνημείου, περάσαμε από τη Μονή Δαφνίου, όπου επίσης έκαναν μια στάση οι προσκυνητές στα χρόνια εκείνα, στο ναό του Δαφναίου Απόλλωνα, και για άλλη μια φορά θαυμάσαμε το μικρό και χαριτωμένο χώρο του ιερού της Αφροδίτης, τα γνωστά “ ντουλαπάκια ”, όπου όσοι επρόκειτο να μυηθούν σταματούσαν αρκετά για ξεκούραση.  

Λίγο πιο κάτω και πίσω από το λόφο της Ηχούς, που κάποτε ανηφόριζαν όσοι ήθελαν να “κόψουν δρόμο”, βρεθήκαμε στη λίμνη Κουμουνδούρου, τη μία από τις λίμνες Ρειτών, αυτήν που ήταν αφιερωμένη στην Περσεφόνη ( αυτήν της Δήμητρας την αποξήραναν στις αρχές του 20ού αι. ). Ανάμεσα στις δύο λίμνες υπήρχε κάποτε γέφυρα, την οποία καθώς περνούσαν οι πιστοί, όπως εξάλλου συνέβαινε και στη γέφυρα του αθηναϊκού Κηφισού, οι βάσεις της οποίας σώζονται σήμερα στο ύψος του μετρό “ Ελαιώνας ”, δέχονταν τα πειράγματα των περαστικών, τους λεγόμενους  “ γεφυρισμούς ”.

Συνεχίσαμε, και, με τη φαντασία μας πάντα,  μπήκαμε μαζί με τους λοιπούς προσκυνητές κι εμείς στη σύγχρονη Ελευσίνα. Στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου μας περίμεναν οι δυο ξεναγοί μας, οι οποίες ξεκίνησε την ξενάγηση από τη ρωμαϊκή πλακόστρωτη αυλή με τις 2 αψίδες θριάμβου στα δυτικά και ανατολικά της, ,και τους 2 μικρούς ναούς, της Άρτεμης και του Ποσειδώνα, κοντά στην εσχάρα, όπου γίνονταν τα ολοκαυτώματα χοίρων, κυρίως, προς τιμήν της Δήμητρας.

Ακολούθως προχωρήσαμε στα Μεγάλα Προπύλαια, στα αριστερά των οποίων είδαμε το αριστουργηματικά χτισμένο “ Καλλίχορον φρέαρ”, όπου κάθισε να ξεκουραστεί η θεά, καθώς αναζητούσε την κόρη της Περσεφόνη, και συνεχίσαμε προς τα Μικρά - και παλαιότερα - Προπύλαια, στο δάπεδο των οποίων διέκρινε κανείς και ίχνη των τροχών των αμαξών που διέβαιναν από αυτά.

Αφήσαμε πίσω και δεξιά μας τις κατοικίες των ιερέων και ακολουθήσαμε την ανηφορική πομπική οδό, σταματώντας, για να δούμε στα δεξιά μας το σπήλαιο του Πλουτώνειου, απ΄όπου λέει η παράδοση πως επέστρεψε η Περσεφόνη από τον Κάτω κόσμο, την Εξέδρα και την Αγέλαστη πέτρα, που πήρε το όνομά της από τη θλιμμένη θεά Δήμητρα. Άθελα μας έρχονται στο νου μας οι στίχοι του μεγάλου μας ποιητή Νίκου Γκάτσου για την σημερινή Ελευσίνα.

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα

κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα

και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες

ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες

και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία

κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία

άδεια κορμιά, σιδερικά, παιδιά κι ελάσματα.
Κοιμήσου Περσεφόνη  στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι  ποτέ μην ξαναβγείς.

 

Αφήσαμε στα αριστερά και σε κατώτερο επίπεδο τις αποθήκες σταριού, τους “σιρούς”, και τα τείχη από την εποχή του τύραννου Πεισίστρατου και φτάσαμε στο τέλος της οδού στο Τελεστήριο, τον κυρίως ιερό χώρο, στα άδυτα του οποίου γινόταν η μύηση σε “δρώμενα”, “δεικνύμενα” και “λεγόμενα”, τα οποία ποτέ κανείς δεν έμαθε σε τι ακριβώς συνίσταντο. 

Αυτά συνέβαιναν τις 3 τελευταίες, από τις 9 συνολικά, ημέρες των Ελευσινίων, που ξεκινούσαν στις 14 του μηνός Βοηδρομιώνος (σημερινού 2ου μισού του Σεπτεμβρίου και 1ου μισού του Οκτωβρίου ). Σήμερα απομένουν από το επιβλητικό άλλοτε κτίριο μόνο οι βαθμίδες της δυτικής πλευράς και θεμέλια της Στοάς του Φίλωνος στα ανατολικά. 

Στη συνέχεια ανηφορίσαμε προς το Μουσείο, για το οποίο όμως μας έμενε λίγη μόνο ώρα, μια και έκλεινε σε λίγο. Θαυμάσαμε τη μεγαλόσωμη Καρυάτιδα που στόλιζε τη νότια πρόσοψη των Μικρών Προπυλαίων, θλιμμένη, αφού η αδερφή της κατοικεί πλέον μόνιμα στο μουσείο του Cambridge, τον επίσης θλιμμένο Αντίνοο, φίλο του αυτοκράτορα Αδριανού, το ακέφαλο άγαλμα Δήμητρας, τη “Φεύγουσα κόρη”,

το ανάγλυφο με τη Δήμητρα, την Κόρη και τον Τριπτόλεμο, το μεγάλο αγγείο με την τύφλωση του Πολύφημου από τον Οδυσσέα, αγαλματάκια, ποικίλα αγγεία και άλλα κτερίσματα από τάφους, λατρευτικά αντικείμενα.

Βγήκαμε βιαστικά από το χώρο του μουσείου και επιστρέψαμε από τη νοτιοανατολική πλευρά του υπαίθριου χώρου, ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στο Γυμνάσιο, το Μιθραίο, την ιερά οικία, τα τείχη, τις κρήνες,τις δεξαμενές, τα λουτρά και τα ξενοδοχεία στα ανατολικά.

Περνώντας μέσα από την ανατολική θριαμβική αψίδα και, αγναντεύοντας ψηλά στο εκκλησάκι των Εισοδίων της Παναγίας με το καμπαναριό του και το ρολόι λίγο πιο πέρα από αυτό, αποχαιρετίσαμε τον επιβλητικό ιερό χώρο. Όσοι ήθελαν έκαναν μια σύντομη επίσκεψη στο μικρό ναό του Αγίου Ζαχαρίου στην πλατεία, στον οποίο βλέπει κανείς εντοιχισμένα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη. Στο κατώφλι του εξάλλου βρέθηκε ανάποδα τοποθετημένο το ανάγλυφο του Τριπτόλεμου, το πρωτότυπο του οποίου βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Παραμείναμε μιάμιση ώρα μετά την ξενάγηση  στην πόλη της Ελευσίνας, κάνοντας βόλτες στα δρομάκια, την παραλία της... τιμώντας όμως και κάποια από τα μαγαζάκια της, για καφέ, αναψυκτικό ή και φαγητό ακόμα.

Γύρω στις 5 το απόγευμα κάναμε, κατά ομάδες, και την επίσκεψή μας στην έκθεση που φιλοξενούνταν στο Παλαιό Δημαρχείο της Ελευσίνας στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, με φωτογραφίες από την παλιά πόλη, το λιμάνι, τις δραστηριότητες των κατοίκων της, βιβλία, χειρόγραφα, λιθογραφίες και άλλα εκθέματα, ακούγοντας την ξενάγηση από υπεύθυνο του χώρου.

Φύγαμε ευχαριστημένοι όλοι κατά τις 7 η ώρα από την παραλιακή της Ελευσίνας για τη Νίκαια, βελτιωμένοι κι εμείς ηθικά, όπως οι μυημένοι στα αρχαία χρόνια, με αυξημένη ελπίδα για τη ζωή και μειωμένο φόβο για το θάνατο, όπως εκείνοι ...

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•